Aplikacja termoizolacji jest jednym z newralgicznych etapów budowy. Pozornie niewinne zaniedbanie może mieć kosztowne konsekwencje. Stawką jest wysokość rachunków za energię przez kolejne lata. Szacuje się, że koszty nośników energii to 2/3 kosztów utrzymania domu jednorodzinnego, więc naprawdę warto ocenić jakość wykonania termoizolacji.

Omówione poniżej błędy dotyczą najpopularniejszej metody ocieplania ścian zewnętrznych. Jest ona znana pod kilkoma nazwami: metoda lekka mokra, BSO (Bezspoinowy System Ociepleń) lub ETICS (External Thermal Insulations Composite Systems).
 

Metoda ta jest stosowana od lat. Wydawałoby się, że błędy powinny zdarzać się sporadycznie. Jest jednak inaczej. Błędy popełniane są na różnym etapie, począwszy od projektowania, poprzez wykonawstwo, a skończywszy na użytkowaniu. Błędy mają wpływ zarówno na skuteczność izolacji jak i na szybszą degradację elewacji. Poniżej znajduje się zestawienie najczęściej popełnianych błędów w metodzie lekka-mokra.

Najczęstsze błędy projektowe
 

Podanie jedynie rodzaju materiału izolacyjnego (np. zapis „styropian fasadowy”) bez określenia najważniejszych parametrów.

W projekcie powinien być podany założony przez projektanta deklarowany współczynnik przewodzenia ciepła λ_D oraz grubość wybranego materiału dociepleniowego. Na rynku dostępnych jest co najmniej kilka odmian „styropianu fasadowego” . Odmiany te różnią się istotnymi parametrami. Jeżeli w projekcie współczynnik lambda (λ_D)  lub  grubość są pominięte, wykonawca i inwestor są skazani na domysły. Konsekwencją jest często wadliwy dobór materiałów termoizolacyjnych lub ich niewłaściwa grubości. W takim wypadku docieplenie nie zapewnia założonej izolacyjności, a nawet może naruszać przepisy prawa budowlanego. Konsekwencją może być również obniżenie wartości rynkowej nieruchomości.
 

Pomijanie w dokumentacji projektowej szczegółów wykonania ocieplenia, na przykład rodzaju i rozmieszczenia łączników.

Wykonawca jest zdany na swoje domysły co do intencji projektanta. Co gorsza, brak detali w projekcie, wystawia Wykonawcę na pokusę przyspieszenia prac poprzez ograniczanie ich zakresu do minimum. Sytuacja Inwestora jest również nie do pozazdroszczenia. Nie mając detali w projekcie, nie może ocenić jakości docieplenia, bo nie ma z czym porównać  faktycznie wykonanych prac. 

Powoływanie się na nieaktualne normy.
 

Przykładem może być wpisywanie do projektu styropianu o parametrach określonych w  nieaktualnej normie. Z racji tego, że norma od dawna nie obowiązuje, wpisany styropian od dawna nie jest produkowany, więc nie można go kupić. Co ma w takiej sytuacji zrobić Wykonawca? Na pewno nie ma czasu na zbyt dokładne dociekania, bo to oznacza kosztowny  przestój na budowie. Wybiera więc lepiej lub gorzej z tego co jest dostępne na rynku. W konsekwencji, zastosowany faktycznie styropian, ma inne parametry niż wartości przyjęte przez projektanta do obliczeń izolacyjności. Docieplenie albo nie spełnia założeń, albo je niepotrzebnie przekracza. Za błąd zawsze zapłaci Inwestor, albo przepłacając za energię, albo za zastosowany materiał. 
 

Zakup materiałów
 

Podobnie jak w przypadku każdego rodzaju dóbr, również materiały termoizolacyjne znacznie różnią się między sobą jakością. Część z nich nigdy nie powinna zostać wprowadzona do obrotu, ponieważ rażąco nie spełnia deklarowanych na etykiecie parametrów. Dobrym doradcą przy zakupie materiału jest zdrowy rozsądek. Dzwonkiem alarmowym jest zawsze niska cena. Wstępna ocena jakości styropianu jest stosunkowo łatwa i polega na skontrolowaniu wagi paczek. Wskazówki jak to zrobić można bez problemu znaleźć w internecie. Zawsze też bezpieczniej jest kupić produkt jednego z renomowanych producentów, ponieważ  mają oni zbyt wiele do stracenia, żeby wystawiać na ryzyko swoją reputację.

Najczęstsze błędy wykonawcze

Źle przygotowane podłoże
 

Przede wszystkim, przed położeniem termoizolacji należy sprawdzić przygotowanie ścian. Ich równość i brak odchyleń od pionu. Ściany powinny być bez  zabrudzeń i uszkodzeń zmniejszających przyczepność kleju. Należy dopilnować aby ściany były zagruntowane.
 

Podłoże powinno być przede wszystkim odpowiednio nośne, stabilne, równe, suche, pozbawione elementów zmniejszających przyczepność, takich jak: kurz, olej szalunkowy, wykwity, powłoki antyadhezyjne, oraz wolne od agresji biologicznej i chemicznej. Niewielkie nierówności (do 2 cm), defekty, ubytki wyrównuje się za pomocą murarskiej zaprawy wyrównującej. Większe nierówności (ponad 2 cm) można zlikwidować poprzez różnicowanie grubości naklejanych płyt styropianu.

Nieprawidłowy sposób nakładania kleju na płyty EPS
 

Błędem jest klejenie wyłącznie za pomocą placków z pominięciem klejenia obwodowego. Błędem jest również klejenie wyłącznie obwodowe, z pominięciem placków. Konsekwencją błędnego  klejenia może być wyginania się płyt, wyraźnie zarysowane granice płyt na gotowej elewacji a nawet odspajanie się płyt.

Zaprawę klejową, należy nanosić na płytę jedną z poniższych metod:
     a) obwodowo‑punktową, zgodnie z którą zaprawę klejową należy nakładać na obrzeżach płyt, pasmami o  szerokości 3-5 cm. Na pozostałej powierzchni płyty, klej nakłada się punktowo, kilkoma plackami (od 3 do 6). Łączna powierzchnia kleju powinna pokryć 40% powierzchni płyt białych i 60% płyt grafitowych.

     b) grzebieniową, którą stosuje się tylko i wyłącznie w przypadku równych, otynkowanych powierzchni. Klej nanosi się za pomocą packi zębatej o zębach kwadratowych na całą powierzchnię płyty.

Dobór kleju do mocowania płyt EPS

Na rynku dostępna jest bardzo szeroka oferta różnych klejów. Najlepiej wybrać cieszący się dobrą opinią klej o wysokiej jakości. Nieodpowiednio dobrany klej, może odspoić się wraz z całym dociepleniem pod wpływem ciężaru kolejnych warstw systemu.

Mocowanie płyt bez zachowania systemu "mijankowego"
 

Płyty styropianu należy układać starannie i ciasno na tzw. „mijankę”, czyli z przesunięciem o pół długości płyty od dołu do góry, zaczynając od rogu ściany.  Należy pamiętać również o przewiązaniu płyt w narożach „na mijankę”.

Wypełnianie szczelin pomiędzy płytami styropianowymi zaprawą klejącą
 

Po przyklejeniu płyt styropianu do fasady, między płytami występują mniejsze lub większe szczeliny. Pozostawienie szczelin lub wypełnienie ich zaprawą klejącą jest błędem, ponieważ tworzą się tam tzw. mostki termiczne.

Do wypełniania niewielkich szczelin, należy stosować systemowe piany PU. Większe szpary należy zabezpieczyć dociętymi kawałkami styropianu.

Nieprawidłowe osadzenie kołków
 

Zbyt głębokie osadzenie kołka w ociepleniu powoduje zniszczenie struktury płyt termoizolacyjnych i powstanie mostka cieplnego. Zbyt płytkie osadzenie powoduje powstawanie wypukłości, która będzie widoczna na elewacji.

Brak listwy startowej i wywinięcia siatki na styropian przez co termoizolacja narażona jest na działanie czynników atmosferycznych oraz gryzoni

Brak szlifowania warstwy ociepleniowej w przypadku wystąpienia uskoków między płytami styropianowymi
 

Czynność ta jest pracochłonna i nie należy do przyjemnych. Z tego powodu nie cieszy się popularnością wśród wykonawców. Jednak jeśli po naklejeniu płyt nie wyszlifuje się nierówności,  elewacja może mieć nieestetyczny wygląd. Przed wykonaniem kolejnych prac, powierzchnia przyklejonych do elewacji płyt powinna być równa.

Nieprawidłowe docinanie płyt w narożach okiennych i drzwiowych oraz brak w tych miejscach dodatkowych ukośnych pasów z siatki

Prowadzenie prac przy temperaturach poniżej 5°C, powyżej 25°C lub w czasie opadów deszczu
 

Następstwem są zbyt słabe połączenia klejowe między warstwami układu, w tym między płytami styropianu a podłożem.
 

Brak stosowania osłon przeciwsłonecznych, w przypadku grafitowych płyt styropianowych.
 

Temperatura powierzchni szarego styropianu, wystawionej na bezpośrednie działanie słońca, rośnie bardzo szybko, powodując silne naprężenia termiczne. W związku z tym, podczas docieplania szarym styropianem, istnieje bezwzględny wymóg osłaniania fasady przed słońcem. Naprężenia mogą skutkować odkształceniem i skurczami płyt, a w skrajnych przypadkach odspajaniem się płyt od fasady. 

Uwagi ogólne dotyczące szarego styropianu

Ze względu na swoje doskonałe parametry izolacyjne, ekonomię użycia i korzystny balans ekologiczny, szary styropian jest jednym z najlepszych materiałów dociepleniowych .

Pewną niedogodnością związaną z szarymi styropianami, są występujące w nich stosunkowo silne naprężenia wewnętrzne. Naprężenia mogą skutkować odkształceniem i skurczami płyt, a w skrajnych przypadkach odspajaniem się płyt od fasady. Wykonywanie dociepleń przy użyciu szarego styropianu jest bezpieczne, ale z powodu naprężeń, należy stosować klej najwyższej jakości oraz niezwykle skrupulatnie przestrzegać instrukcji aplikacyjnej.
 

Problemu naprężeń można się również pozbyć stosując styropiany zespolone trzeciej generacji. Pierwszym dostępnym w Polsce styropianem wyprodukowanym w opatentowanej technologii odprężonych płyt zespolonych jest Swisspor LAMBDA WHITE^®. Ma on izolacyjność identyczną jak najlepsze styropiany szare przeznaczone do fasad (λ_d  ≤0,031), ale pozostawia znacznie większy margines tolerancji na błędy ludzkie i niesprzyjające warunki pogodowe.